Hier komen de virtuele wereld, mens en wetenschap samen
Al geruime tijd wordt bij arendroos labs BV, in samenwerking met studenten van UCR en Ter Weel als testlocatie, hard gewerkt aan virtual reality games om de hersens van ouderen te trainen: project VRCARE. Een unieke samenwerking, waar we het fijne van willen weten! Wij vroegen arendroos labs, Ter Weel en twee studenten van UCR waar hun enthousiasme voor dit unieke project vandaan komt.
Dit project wordt mogelijk gemaakt dankzij steun van Campus Zeeland aan K&I netwerk kenniskring eHealth
Het begon voor arendroos labs met het aankopen van een eenvoudig spel om de hersenen van ouderen te trainen. Nadat UCR bij het project betrokken werd, startte het doorontwikkelen van een eenvoudig cognitief virtual reality spel tot een wetenschappelijk- en theoretisch gebaseerde game, waarmee het uiteindelijk de bedoeling is om de hersenen van ouderen te trainen.
Virtual reality game met ballonnen
“We gaan een spelletje spelen en u gaat ballonnen prikken.” Zo start het spel, onder de werknaam Balloons, vertelt Brigitte Bauer, sinds februari in dienst van arendrooslabs BV eerder als student betrokken bij het project. “Een spel dat zich afspeelt in een virtuele wereld, dat zichtbaar wordt wanneer iemand een speciaal hiervoor bestemde bril over zijn hoofd plaats, een VR-bril. De speler ziet vervolgens een Hollands landschap verschijnen. Met bomen, een blauwe lucht, wat wolken en op de achtergrond een aantal koeien. In één hand houdt hij een controller vast, die in de virtuele wereld zichtbaar en bruikbaar is als een stok. En met die stok gaat hij ballonnen prikken. Het is het eerste spel uit het project VRCARE, wat als doel heeft om het executief functioneren, het doelgericht uitvoeren van taken, van ouderen te trainen. Groene ballonnen mag de speler wel aanprikken, rode ballonnen niet. Naarmate je verder komt in het spel, omdat het goed verloopt, heb je steeds minder tijd om de ballonnen aan te tikken. Alles voor het optimaal leren benutten van het geheugen en/of aandacht van de speler.”
Testlocatie en dagbesteding tegelijk
De ouderen van de dagbesteding zorggroep Ter Weel hebben de primeur; zij zijn de testgroep van dit nieuwe spel dat volop in ontwikkeling is. Mirjam Vreeke-Reijnierse, teamleider Welzijn bij Zorggroep Ter Weel ziet de het zeker niet alleen als testlocatie “Het virtual reality spel wordt bij ons met open armen ontvangen. Wij zijn continu bezig om het aanbod aan te passen op de wensen en behoeften van de bezoekers. Het doel is om de ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Wij bieden sociale contacten, hersentrainingen, beweegactiviteiten, muziek- creatieve- en culinaire activiteiten. Daarin vinden wij het belangrijk dat wij innovaties testen en onze doelgroep hiermee kennis laten maken. Dit spel is de uitgelezen kans. Maar tegelijkertijd is het testen direct ook een vorm van dagbesteding.”
Velen hebben dit nog nooit eerder gezien
Brigitte heeft de reacties van de spelgebruikers zelf kunnen waarnemen tijdens het testen bij Ter Weel. “Mensen vinden het heel bijzonder om te doen. Op hun leeftijd is virtual reality een hele ervaring. Velen hebben dit nog nooit eerder gezien. Het is voor hen vaak wel heel erg wennen.”
Dat het testen bij Ter Weel van groot belang is, blijkt wel uit resultaten en feedback wat het team inmiddels heeft verzameld, gaat Brigitte verder. “Heel veel mensen in de dagbesteding hebben een bril. Ook al kan je een VR-bril erover heen doen, het blijkt dat mensen dat oncomfortabel vinden. Op onze leeftijd, of ieder geval in ons projectteam, heeft bijna niemand een bril. Dus bij het testen hebben hier helemaal niet aan gedacht. Maar ook de moeilijkheidsgraad is een aandachtspunt: soms is het juist te moeilijk, soms juist te makkelijk. Die resultaten hebben we gebruikt om levels en gradaties in moeilijkheid aan het spel toe te voegen.”
Testen, aanpassen, testen
Dankzij het testen komt het team er ook achter wat de beperkingen van ouderen voor gevolgen hebben voor het spel. “Zij kunnen niet alles even goed zien, ook al hebben ze een bril. Het moet daardoor allemaal heel duidelijk en simpel in beeld zijn. Uit theoretisch onderzoek weten we dat de motivatie wordt vergroot wanneer de resterende tijd van een activiteit zichtbaar is. Ouderen die willen opgeven, maar zien dat ze bijvoorbeeld nog een paar seconden de tijd hebben, haken dan minder snel af. Dit soort bevindingen nemen we mee, onderzoeken we verder en gebruiken we om weer aanpassingen te doen. En met die aangepaste versie gaan we weer terug naar Ter Weel: een vicieuze cirkel dus!”
“Alleen in je kamer code schrijven, maakt plaats voor een sociaal project”
Joost Kaptein, software developer bij arendroos labs, is ongeveer 1,5 jaar geleden betrokken geraakt bij VRCARE als afstudeerproject vanuit UCR. Hij focust zich op het schrijven van de code; feitelijk het softwarematig bouwen van het spel. “Als technisch developer zit je vaak alleen in je kamer code te schrijven. Niet een heel erg sociaal beroep. En dat is precies wat dit project zo leuk maakt: het wordt menselijk. Door betrokken te zijn bij de testen, krijg ik de sociale kant te zien. En daarnaast voor mij echt een technische uitdaging. Een unieke kans om mijzelf op dit vlak te ontwikkelen. En ook nog direct na m’n studie een baan aan over gehouden!”
In een woord: uniek
“In één woord: uniek,” omschrijft Brigitte het project. “In Nederland wordt er nog bijna geen onderzoek gedaan naar deze inzet van Virtual Reality en het trainen van de hersenen. En zeker niet bij ouderen. Wij willen echt dat het specifiek je hersenen traint, op een leuke manier. Het is bewezen dat beweging ouderen helpt bij het trainen van de hersenen. De ouderen worden nu geactiveerd en dat is een bijzonder aspect voor een spel binnen deze doelgroep. Vaak is het alleen zittend. En voor ons, als studenten, is het een unieke kans om vanuit de universiteit aan zo’n project met meerdere partijen te mogen meewerken.”
Vanuit UCR start Jacob Scharmberg vanaf dit semester ook met de technische kant van het project. Hij gaat zich bezig houden met de analyse van de bewegingsdata. “Dit project en spel hebben een nieuwe benadering, wat nog weinig is onderzocht en getest. Je mag in een interdisciplinair team werken, wat het extra aantrekkelijk maakt. En het idee dat we VR, wat sowieso nog een vrij nieuwe techniek in het algemeen is, gebruiken om zo’n training op een unieke manier te faciliteren, is echt heel interessant!”
De testen zullen het uitwijzen
“Gelijk toepassen en testen in de praktijk. En iets waar je later echt wat aan gaat hebben,” is voor Fleur Vermeer, die net als Jacob vanaf dit semester betrokken is”, waar haar enthousiasme vandaan komt. “Een fijne gedachte. Je doet dit niet alleen voor een cijfer, maar om écht iets te onderzoeken wat waardevol kan gaan zijn in de toekomst. En wat Jacob ook zegt: je werkt met mensen en verschillende studenten die hun eigen expertise meebrengen. We helpen elkaar door kennis te delen. Om dit vanuit je studie te ervaren, is echt tof!”
Gaat een VR-game het verschil maken in het trainen van de hersens van ouderen?
Zowel Brigitte als Joost durven niet te zeggen wanneer het project afgerond zal worden en met welk resultaat. Joost: “We weten nog niet of de cognitieve skills van ouderen naar een ander niveau gebracht kunnen worden, maar daarom is het zo belangrijk om op deze wijze onderzoek te doen. Het zou echt leuk zijn als dit lukt en gaat werken!”
Meer weten over project VRCARE? Neem contact op met kenniskring eHealth!
